Talaşlı İmalat Tezgahları
Talaşlı imalat önceden çizimleri ve analizi yapılmış olan
makine elemanının veya ürünün, uygun şekilde talaşlı imalat
tezgâhlarında (torna, freze, vs.), belirlenmiş kesici takımlar
yardımıyla talaş kaldırma operasyonuna tabi tutularak
şekillendirilmesini kapsayan yöntemdir. İş parçasındaki
fazlalıklar, takım tezgâhına bağlanmış takım ile “talaş
kaldırarak” alınır.
Talaş:
Talaşlı imalat yöntemlerinde (torna, freze, vs.)
kaldırılan fazla malzemeye yani iş parçasının artığına
denir.
Takım:
Parçaların imal edilmesine yarayan takım
tezgahları üzerindeki hareketli araçlara denir.
Takım
Tezgahı:
Talaşı kaldırmak amacıyla takımlara gerekli
kuvveti veren makinaya denir. İş parçasını tutacak, kesme
takımlarını tutacak malzemeler ve takımların hareketlerini
sağlayacak mekanizmalar bulunur.
İş
Parçası:
Takım tezgahlarında çok kullanılan iş parçası
terimini takım tezgahı yardımıyla işlenen, şekil verilen
malzeme olarak tanımlayabiliriz.
Mekanikte işlenmesi gereken modeller,profiller gittikçe zorlaşmış
ve daha fazla zaman,tecrübe ve emek ister hale gelmiştir.
Dolayısıyla zaman kaybı yaşamamak ve işlemleri daha basite
indirmek amacıyla artık manuel denilen tezgahlardan CNC denilen
tezgahlara geçilmiştir.
Torna
Torna; talaşlı imalatda “talaş kaldırmak” amacıyla
kullanılan en önemli takım tezgahlarından biridir. Torna, bir
çarklı tezgah çeşitidir. Tornalarda çalışma durumunda iş
parçası adı verilen malzeme torna tezgahındaki ayna denilen
kıskaca sıkıca tutturulur.
Buradaki ayna malzemenin cinsine ve çapına bağlı olarak seçilecek
bir devirle ayarlanır ve döndürülmeye başlanır. İş parçası
ayna yardımıyla dönerken sabit tutulan kesici uç ile iş parçası
yakınlaştırılır ve kesici uç -ki bu uca elmas uç denir-
aynanın üstünde bulunan iş parçasındaki talaşı kaldırır.
Dolayısıyla istenilen çapa, paha, dişe, deliğe, havuza talaşı
kaldırarak erişilir.
Freze
Freze yine talaş kaldırmak için kullanılan bir başka yöntemdir.
Tornanın tam zıttı denilebilir. Tornada iş parçası dönerken,
takım düzlemsel olarak iş parçasına yaklaştırılarak talaş
kaldırma işlemi uygulanır. Frezede ise iş parçası hareket
etmemektedir, sabittir. İş parçasının bulunduğu
araba düzlemsel olarak hareket edebilir. Uygun takım kendi ekseni
etrafında dönmektedir ve iş parçasına yaklaştırarak talaş
kaldırma işlemi yapılır. Takım istenilen açıyla iş parçasına
yaklaştırılabilir. Frezede değişik uçlarla değişik türlerde
ve değişik açılarda talaş kaldırma işlemi yapılabilir.
Dolayısıyla freze, tornadan daha detaylıdır ve daha zor
bölgelerden talaş kaldırmak için kullanılır. Freze daha detaylı
ve daha ince işlemlerde kullanıldığından dolayı son dönemlerde
CNC Freze kullanımı artmıştır.
Taşlama
Taşlama işlemi; ayarlanan zımpara taşı yüksek devirde
döndürülürken iş parçasının üzerinde küçük temaslar
gerçekleştirme işlemidir. Bu küçük temaslar ile iş parçasının
üzerinden çok noktadan talaş kaldırılır, taşlama işlemi sıfır
noktasına
inilinceye kadar devam edilir. Temaslar yardımıyla iş parçası
üzerindeki artıkları yani talaşı kaldırdığı için talaşlı
imalat yöntemleri arasında sayılır fakat diğer talaşlı imalat
yöntemlerine göre arkasında çok az düzeyde talaş bırakır.
Dolayısıyla bazı mühendisler taşlama işlemini talaşlı imalat
kategorisinde tutmazlar.
Testere Tezgahı
Testere tezgahı imalatın ilk başladığı tezgahtır. Diğer
tezgahlar gibi diş oluşturma, havuzun içini istenilen düzeye
getirme gibi işlemleri olmayan testere tezgahı çapa, dişe, havuza
şekil vermek için değil genişliği ayarlamak için kullanılır.
Yukarıda
anlatılan
talaşlı
imalat
yöntemleri
en
temel
talaşlı
imalat
yöntemleridir.
Bunların
haricinde
son
zamanlarda
kullanımı
sıklıkla
artan
elektroerozyon
yöntemleri
önem
kazanmıştır.
Elektroerozyon
elektrik
yardımıyla
talaş
kaldırma
işlemidir.
Elektroerozyon
yöntemleri
dalma
ve
tel
olmak
üzere
ikiye
ayrılmaktadır.
Dalma Erozyon Tezgahı
Elektroerozyon yöntemlerinde iş parçasından elektrik yardımıyla talaş kaldırmaktadır. Dalma erozyon tezgahı frezenin erişemeyeceği veya erişse bile takımlar açısından tehlike yaratacağı noktalara girmek için kullanılır. Çok hassas noktalar için kullanılan dalma erozyon genelde firmalarda sık kullanılan bir tezgah değildir. Çok ince işçiliklerde kullanılmaktadır. Kullanılacak olan elektrod uç iş parçasına yaklaştırılarak talaş kaldırma işlemi yapılır.
Tel Erozyon Tezgahı
Tel erozyon tezgahı bir diğer elektroerozyon yöntemidir. Dalma
erozyon tezgahın elektrod sadece parçanın üstüne yaklaştırılarak
yapılırken tel erozyonda elektrod parçanın üstten ve alttan
içine girerek talaş kaldırma işlemi yapılır.
Hazırlayan: Boltekno - Emirhan Taşçı
Yorumlar
Yorum Gönder